Autyzm i zespół Aspergera zgodnie z klasyfikacją ID-10 zaliczane są do całościowych zaburzeń rozwojowych. Wiele osób uważa, że zespół Aspergera stanowi łagodną postać autyzmu i ma z nim wiele cech wspólnych dotyczących komunikacji, zainteresowań oraz deficytów teorii umysłu. Jednakże istnieją również różnice pomiędzy zespołem Aspergera a autyzmem i tak np. w przypadku zespołu Aspergera nie występuje upośledzenie umysłowe, natomiast iloraz inteligencji kształtuje się na poziomie przeciętnym lub powyżej niego.

Dzieci z autyzmem zazwyczaj mają znacznie opóźniony rozwój mowy lub w ogóle nie mówią (mutyzm – brak lub ograniczenie mówienia przy zachowaniu rozumienia mowy i możliwości porozumiewania się za pomocą pisma) i towarzyszy temu brak próby kompensacji za pomocą alternatywnych sposobów komunikowania się, takich jak gesty czy mimika. Dzieci autystyczne, które są w stanie posługiwać się mową, nie tylko mają znacznie opóźniony rozwój mowy, ale również zaburzony. U małych dzieci z autyzmem etap gaworzenia nie występuje w ogóle lub pojawia się w szczątkowej formie, aczkolwiek niektóre wyniki badań przeczą temu poglądowi i wskazują jedynie, że gaworzenie u tych dzieci jest tylko znacznie opóźnione i pojawia się ok. 2 roku życia. Pierwsze słowa wypowiadane ze zrozumieniem pojawiają się ok. 4-5 roku życia, natomiast pierwsze dwuwyrazowe proste zdania w wieku 6-7 lat. Osoby autystyczne nie tylko nie chcą się komunikować, ale również zwykle nie zdają sobie sprawy z istnienia mowy jako systemu komunikacji z drugim człowiekiem. Niekiedy, wskutek błędnie prowadzonej terapii językowej, jako wynik braku oddziaływań systemowych, może pojawiać się mowa o charakterze nominalnym, tzn., że wypowiadane rzeczowniki mają służyć jako środek uzyskania określonej rzeczy, rzadziej jako typ rozkaźnika (np. „czapka” ma oznaczać „włóż mu czapkę”). Początek rozwoju autyzmu jest związany także z szybko postępującym regresem mowy, kiedy dziecko przestaje formułować zdania, a jego ekspresja słowna sprowadza się do komunikatów w formie pojedynczych słów i mowa przestaje dziecku służyć do komunikowania się. Równolegle można zaobserwować pojawienie się zaniku form komunikacji niewerbalnej. U dzieci z autyzmem w odróżnieniu od dzieci z zespołem Aspergera często pojawiają się neologizmy, co oznacza, że pewne słowa mają dla nich prywatne znaczenie całkowicie różniące się od zwyczajowych definicji. W przypadku dzieci z zespołem Aspergera rozwój mowy przebiega prawidłowo, a słownictwo pomimo młodego wieku jest bardzo bogate i obfituje w dorosłe oraz naukowe sformułowania (można stwierdzić, że wypowiedzi dzieci z zespołem Aspergera mają charakter podawania wiadomości encyklopedycznych). Dzieci z zespołem Aspergera nie uwzględniają roli partnera w rozmowie, bardzo często narzucają własne tematy, zazwyczaj związane z ich wąskimi zainteresowaniami. Mowa osób z zespołem Aspergera powoduje u nich problemy z komunikacją społeczną, które nasilają się wraz z wiekiem, zwłaszcza ma to miejsce w przypadku kontaktów rówieśniczych i dotyczy szczególnych, specyficznych zachowań lingwistycznych, do których można zaliczyć: pedantyczność wypowiedzi pod względem fonetycznym, gramatycznym, zabawa słowami (często odbierane jako dobieranie odpowiedniego znaczenia, brzmienia) czy też tworzenie specyficznego toku wypowiedzi (często odbieranego jako przemądrzałego, nieadekwatnego do wieku). Niektóre dzieci z zespołem Aspergera mówią bardzo niewiele a niektóre cały czas. Dziecko używa naukowych słów (np. fale dźwiękowe, kondensacja itp.), natomiast zdarza mu się zapominać nazw podstawowych owoców, warzyw czy też imion.
Podobieństwa w rozwoju mowy u osób z autyzmem i zespołem Aspergera:
U niektórych osób z autyzmem wysoko funkcjonalnym i zespołem Aspergera sposób mówienia jest pedantyczny, połączony z dążeniem do bardzo precyzyjnego formułowania myśli. U osób z autyzmem i zespołem Aspergera pojawiają się trudności dosłownego interpretowania wypowiedzi, jak również rozumienia żartów, metafor i idiomów. Zarówno u dzieci z zespołem Aspergera, jak i autyzmem, pojawiają się tzw. echolalie, czyli powtarzanie (natychmiastowe lub odroczone) słów lub zdań wypowiedzianych przez kogoś innego. Echolalia bezpośrednia polega na powtarzaniu przez dziecko dosłownie skierowanego do niego pytania, z zachowaniem tej samej struktury gramatycznej lub powtarzania bezpośrednio zasłyszanego słowa. U dzieci z zespołem Aspergera pojawiają się liczne repetycje, które często są odbierane jako echolalie oraz wtręty często nie mające związku logicznego z wypowiedzią. U dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera pojawiają się trudności z prawidłowym używaniem zaimków. Szczególne trudności sprawia im „ja/mnie” i „ty”. Dziecko może mówić o sobie w trzeciej osobie (np. „Arturek przyniósł…” itp.). U dzieci z zespołem Aspergera i autyzmem występuje również prozodia wypowiedzi, która charakteryzuje się idiosynkratyczną intonacją, rytmem, akcentem czy monotonnym głosem. Dzieci te, zwłaszcza z zespołem Aspergera, mówią zbyt szybko i głośno. Dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera przejawiają również trudności w naprzemiennej komunikacji, nie potrafią rozpoznać, kiedy powinny zacząć mówić, przerywają rozmowę w trakcie jej trwania lub zaczynają mówić, kiedy inna osoba mówi. Osobom z zaburzeniami ze spektrum autyzmu łatwiej jest mówić w kontaktach „jeden na jeden”, większe problemy pojawiają się, kiedy w rozmowie uczestniczy większa liczba osób. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które posługują się mową w wieku 2-4 lat, używają więcej komunikatów wyrażających protest lub prośbę, natomiast rzadko korzystają z niewerbalnych sposobów komunikowania się (kontaktu wzrokowego czy gestów). Rzadko też są w stanie połączyć gestykulację wraz z kontaktem wzrokowym i wokalizacją.